Ιστορικό Ιερού Καθεδρικού Ναού Ζωοδόχου Πηγής Μελισσίων

Τα Μελίσσια ήταν πριν από το 1900 ένας θαυμάσιος εξοχικός οικισμός του Αμαρουσίου. Οι ελαιώνες, τα πυκνόφυλλα πεύκα, οι ομβροδεξαμενές και οι απίθανες πηγές σε συνδυασμό με το εξαιρετικό κλίμα γίνονταν ένας πολύ ισχυρός πόλος έλξης για τους παραθεριστές.

Κι επειδή σ’ όλες ανεξαιρέτως τις εποχές ένθεος συνομιλία και πνευματικό καταφύγιο των πιστών είναι η προσευχή, την οποία ο Θεός ακούει και δέχεται με αγάπη και ο ιδιαίτερος χώρος για προσευχή είναι η Εκκλησία, κτίστηκε στον κεντρικό χωμάτινο δρόμο που ένωνε: Μαρούσι, Μελίσσια, Πεντέλη, ένα πανέμορφο εξωκλήσι προς τιμήν της Μαρίας της Θεοτόκου.

 Το εξωκλήσι  το οποίο αποτέλεσε ιερό καταφύγιο και γαλήνιο λιμάνι για όλες τις ψυχές που θεωρούν την προσευχή, τον ζωντανό διάλογο που πραγματώνεται με τον Θεό, αναγκαία, λειτούργησε από το 1904 σαν παρεκκλήσι του Ιερού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Αμαρουσίου και ονομάστηκε «Ζωοδόχος Πηγή».

          Το γραφικό εκκλησάκι, σύμφωνα με μαρτυρίες, κτίστηκε σε ιδιόκτητο αγροτεμάχιο πριν από το 1896. Ήταν τότε πνιγμένο σε πλούσια αγράμπελη, που σκαρφάλωνε περίτεχνα στα πολύ παλαιού τύπου κεραμίδια και κάλυπτε σχεδόν όλο το Ιερό και περιβαλλόταν από θαλερά και καταπράσινα πεύκα. Με λίγα λόγια, ήταν, όντως, για κείνα τα χρόνια ένας εκπληκτικός σταθμός για προσευχή, για ένα κεράκι κι ανάπαυλα για τον εργάτη της Μελισσιώτικης γης, για τον ξωμάχο και για τον επισκέπτη που τελικός του προορισμός ήταν η Ιερά Μονή Πεντέλης. 

         

          Ανατολικά του εξωκλησιού με τις λιγοστές παλιές εικόνες και τα πολύ απλά καντηλάκια, υπήρχε μια ομβροδεξαμενή που συγκέντρωνε απ’ τις συχνές τότε βροχές ικανή ποσότητα νερού.

Το νερό αυτό το χρησιμοποιούσαν οι κτηματίες του Αμαρουσίου για την άρδευση των κτημάτων και το πότισμα των ζωντανών τους. Στη θέση αυτής της παλιάς Κοινοτικής δεξαμενής ομβρίων υδάτων υπάρχει σήμερα Παιδική Χαρά. 

          Στο βαθύ ρέμα, ανατολικά επίσης της Ζωοδόχου Πηγής και στο ύψος του πευκοδάσους της Ζωοδόχου Πηγής υπήρχε μια χαρακτηριστικά μεγάλη και βαθιά σπηλιά, όπου σταυλίζονταν γουρούνια κι ήταν γνωστή ως η «σπηλιά του Γουρνογιάννη». Τα γουρούνια αυτής της σπηλιάς ήταν οι πιο συχνοί επισκέπτες των νερών που γέμιζαν τις γούρνες γύρω απ’ την ομβροδεξαμενή.

          Το 1908 η Μαρία Σταύρου Λούη, σύμφωνα με το υπ’ αριθμ.Θ.24205/ 1908 συμβόλαιο του τότε συμβολαιογράφου Αθηνών Παναγιώτη Μπούρδη δώρισε στην τότε κοινότητα Αμαρουσίου δύο αγροτεμάχια, εκ των οποίων στο ένα ήταν κτισμένο ήδη το παρεκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής, με αποκλειστικό σκοπό την ανέγερση μεγαλύτερου Ναού.

          Στο συμβόλαιο αναγράφεται επί λέξει: «.. δωρείται δια δωρεάς εν ζωή τελείας, ισχυράς και αμετακλήτου τη Κοινότητι Αμαρουσίου τους αγρούς τούτους ίνα χρησιμεύσωσι ως τόπος και περιφέρεια του εκεί ανεγειρομένου ήδη Ναού της Ζωοδόχου Πηγής και περιοχής αυτού υπό τους εξής όρους: 1) Ένας εκ της οικογενείας της δωρήτριας να είναι πάντοτε επίτροπος και 2) να μην έχει δικαίωμα η Κοινότης να εγείρει επί των περί ου πρόκειται αγρών μαγαζίον......».

          Το 1946 με την απόσπαση της Κοινότητας Μελισσίων από τον Δήμο Αμαρουσίου το εξωκλήσι έπαψε να αποτελεί παρεκκλήσι της Παναγίας Αμαρουσίου και δημιουργήθηκε η ενορία της Ζωοδόχου Πηγής Μελισσίων.

          Το 1954 το Υπουργείο Δημοσίων Έργων προέβη στην αποτύπωση όλης της περιοχής Μελισσίων βάσει της οποίας εγκρίθηκε το σχέδιο της Κοινότητας Μελισσίων Αττικής το 1961.

Κατά τη διάρκεια των ετών 1960 – 1961, σύμφωνα με το από 17-1-1960 έγγραφο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, αποφασίστηκε να γκρεμιστεί το μικρό παρεκκλήσι, το οποίο δεν επαρκούσε να καλύψει τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες των ενοριτών, και να κτιστεί μεγαλύτερος Ναός.

Πράγματι από το 1961 άρχισε να κτίζεται ο σημερινός Καθεδρικός Ναός της Ζωοδόχου Πηγής και ολοκληρώθηκε το 1966 επί Μητροπολίτου Κυρού Ιακώβου και προϊσταμένου Ιερομονάχου Βασιλείου Κανελλίδη. Είναι ευρύχωρος και άνετος Ναός με άριστη ηχητική κι ακουστική, σταυροειδής με τρούλο σε μοντέρνο στυλ.

Αριστερά της εισόδου, καθώς εισερχόμαστε στον Ιερό Ναό, υπάρχει το παρεκκλήσι του Άγίου Νεκταρίου, η μνήμη του οποίου τιμάται την 9^ην Νοεμβρίου.  

          Το 1986 επί Μητροπολίτου Κυρού Δωροθέου και ιερέως Θεοδώρου Φωτιάδη, λόγω της αύξησης του πληθυσμού της Κοινότητας Μελισσίων και της αύξησης του αριθμού των εκκλησιαζομένων ενοριτών, έγινε προσθήκη στη βόρεια, νότια και δυτική πλευρά του Ναού με πλήρη εφαρμογή του αρχικού αρχιτεκτονικού σχεδίου και της αρχιτεκτονικής μελέτης  του 1960- 1961 σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 317/64/23-1-1986 απόφαση του Ο.Δ.Ε.Π. και την έγκριση της

από 16-10-1986 μειοδοτικής δημοπρασίας από την Ιερά Μητρόπολη Αττικής. Με την επέκταση δε του Ναού το 1986 δημιουργήθηκε και Πνευματικό Κέντρο στον υπόγειο χώρο της Ζωοδόχου Πηγής, στο οποίο πραγματοποιούνται διάφορες εκδηλώσεις.

          Το 2001 κατασκευάστηκε και το κωδωνοστάσιο, το οποίο έδωσε μια ξεχωριστή αίσθηση στην εξωτερική όψη του Ιερού Ναού.

Από το 1896 περίπου, που κτίστηκε κατά μαρτυρία του Μανώλη Εμμανουηλίδη το γραφικό εξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής, πολύς κόσμος προσερχόταν σ’ αυτό κάθε χρόνο την Παρασκευή της Διακαινησίμου, ημέρα της εορτής της Ζωοδόχου Πηγής για να προσευχηθούν, να προσκυνήσουν την Άγια Εικόνα της Παναγίας, να ευχαριστήσουν και να ζητήσουν τη βοήθειά της αλλά και να χαρούν το όμορφο πανηγύρι, που κατά μαρτυρίες κρατούσε τρεις μέρες. Σ’ αυτό το εντυπωσιακό κομμάτι της Μελισσιώτικης γης ήταν τοποθετημένες κατά μήκος του μεγάλου ρέματος ανατολικά του εξωκλησιού της Ζωοδόχου Πηγής αναρίθμητες κυψέλες μελισσών.

          Κάποια χρονιά, λέει η παράδοση, μ’ έναν καταπληκτικό ανοιξιάτικο καιρό, με τα δέντρα και πάσης φύσης φυτά και άνθη στην πλέρια ανθοφορία τους και τις μέλισσες να ζουν το δικό τους τρελό πανηγύρι της περισυλλογής της γύρης, κατέφτασαν οι προσκυνητές και οι πανηγυριστές απ’ όλες τις περιοχές της Αττικής  με όποια μέσα διέθεταν. Εκεί να ’βλεπες άλογα και γαϊδουράκια παρκαρισμένα στη σειρά κατά μήκος της μεγάλης ρεματιάς! Μπορεί ν’ ακούγεται παράξενα αλλά ήταν κάποια χρονιά μεταξύ του 1896 και του 1900.

          Ανήμερα της γιορτής, μετά απ’ την Πανηγυρική Θεία Λειτουργία ακολούθησε και το καθιερωμένο πατροπαράδοτο γλέντι με φαγητό, κρασί και τραγούδι. Κι όλα τούτα, όχι βέβαια σε τραπέζια αλλά στρωματσάδα στο απίθανο Μελισσιώτικο τοπίο!

          Σε κάποια στιγμή, που το γλέντι βρισκόταν στο αποκορύφωμά του, δυο Μαρουσιώτικες οικογένειες κάτω από την επήρεια του αλκοόλ άρχισαν να φωνασκούν και να χειροδικούν. Ένα απ’ τ’ άλογα που ’ταν δεμένο πολύ πρόχειρα σε κάτι χαμηλές πουρναριές κοντά στη ρεματιά, με αδύναμο φαίνεται ψυχισμό, τρόμαξε, τινάχτηκε ψηλά, απελευθερώθηκε κι άρχισε να τρέχει πανικόβλητο. Μάζευε, λοιπόν, στο διάβα του ό, τι έβρισκε μπροστά του! Το δυστυχισμένο δεν ήλεγχε τι κλοτσούσε. Έτσι στη φούρια του κλότσησε και κάποιες κυψέλες με αποτέλεσμα να ξεχυθούν ανάμεσα στους πανηγυριστές σμήνη μελισσών. Οι εξαγριωμένες μέλισσες διέλυσαν απ’ τη μια τον απρεπή καυγά αλλά τσίμπησαν θανάσιμα και το άλογο!

Αν κι εκείνο το πανηγύρι γράφτηκε με τα πιο μελανά χρώματα στην τοπική ιστορία των Μελισσίων, δε στάθηκε εμπόδιο να γιορτάζεται η Ζωοδόχος Πηγή κάθε χρόνο τιμητικά για την Παναγία μας και πανηγυρικά.